Gdy rodzic opada z sił. Czym jest wypalenie rodzicielskie?
Wypalenie zawodowe jest szeroko znanym problemem wywoływanym przez stres w pracy.1 Nie każdy jednak wie, że występuje również taki problem jak wypalenie rodzicielskie, którego objawem również jest zmęczenie2 i który również stanowi reakcję organizmu na długotrwały stres.3 Co prawda rodzicielstwo to nie praca zawodowa, ale może stanowić równie duże wyzwanie dla psychiki.
Z tego artykułu dowiesz się, czym jest wypalenie rodzicielskie, skąd się bierze, jak objawia się to zjawisko oraz jak mu zaradzić. Poznasz także kilka metod przeciwdziałania mu, by lepiej stawiać czoła zadaniu bycia rodzicem.
Objawy wypalenia rodzicielskiego
Choć pozostaje tematem tabu, wypalenie rodzicielskie to dość powszechne zjawisko.4 Według badań doświadcza go ok. 8% rodziców w Polsce, 3 co jest najwyższym wynikiem w Europie.5 Bardzo charakterystycznym objawem wypalenia rodzicielskiego jest fizyczne i emocjonalne zmęczenie rolą opiekuna, poczucie dystansu do niej i utrata satysfakcji z niej – w ten sam sposób daje o sobie znać wypalenie zawodowe.2 Z tego powodu postawienie trafnej diagnozy bywa trudne.
Zastanawiasz się, jak rozpoznać wypalenie rodzicielskie? Możesz posłużyć się poniższą listą paru charakterystycznych dla niego objawów. Pamiętaj jednak, że mają one charakter ogólny i mogą wskazywać na różne dolegliwości (dlatego w razie potrzeby skontaktuj się ze specjalistą):
- zmęczenie (w związku z rolą rodzica);6
- drażliwość i nerwowość (w reakcji na stres);2
- problemy ze snem;2
- obniżony nastrój;7
- spadek samooceny.3
Powyższe objawy nie sprzyjają czerpaniu radości z rodzicielstwa, które jest przecież jednym z najistotniejszych i najbardziej przełomowych doświadczeń w życiu wielu osób. Typowym przejawem wypalenia rodzicielskiego jest w szczególności wstyd wynikający z poczucia, że nie jest się dobrym rodzicem (albo nie tak dobrym, jak dawniej).3 Powiązane z ciągłym zmęczeniem uczucie przeciążenia, senność i brak energii stanowią fizyczną przeszkodę w wypełnianiu obowiązków opiekuna. Dlatego właśnie tak ważne jest, by umieć sobie pomóc – skorzystasz na tym zarówno ty, jak i twoje dziecko.
Przyczyny wypalenia rodzicielskiego
Statystyki wykazują, że objawy wypalenia najbardziej dają się we znaki matkom (w porównaniu z ojcami), małym rodzinom oraz młodym i samotnym rodzicom,8 na co z pewnością nie brak dowodów w naszym otoczeniu. Jeśli wychowanie dziecka spoczywa w całości na barkach jednego rodzica, a dziadkowie dziecka, inni członkowie rodziny czy znajomi mieszkają zbyt daleko, by móc włączyć się w opiekę, rodzicielstwo staje się całodobowym obowiązkiem.Ponadto w Polsce nadal są gminy, w których opieka żłobkowa pozostaje niedostępna.9 W takich okolicznościach trudno znaleźć czas na – konieczną przecież – odskocznię od wysiłku psychicznego i fizycznego, który jest wpisany w doświadczenie bycia rodzicem.
Samoocenę opiekunów i ich rozumienie rodzicielstwa kształtuje również mit doskonałego rodzica.8 Wiele osób chce sprostać ideałom, które znają z filmów i seriali, narzucając sobie przy tym trudną do udźwignięcia presję. Tymczasem prawdziwe życie wygląda inaczej. Nie jest tak barwne jak poddane obróbce zdjęcia w czasopismach (i to jest w porządku!). Jeśli będziesz wymagać od siebie zbyt wiele i rezygnować ze swoich potrzeb, próbując sprostać nierzeczywistym ideałom kosztem własnego samopoczucia, możesz narazić się na wypalenie. Świadomość tego mechanizmu pomoże ci zadbać o siebie i swoją kondycję psychofizyczną, dzięki czemu łatwiej ci będzie spojrzeć na siebie łaskawszym okiem i uniknąć wyczerpania.
Jak radzić sobie z wypaleniem rodzicielskim?
Jest na to kilka sposobów. Przede wszystkim postaraj się dotrzeć do źródła problemu. Jeśli odczuwasz objawy wypalenia, zapewne musisz dać sobie w codziennym życiu więcej swobody.3 Naucz się odpuszczać. Odpoczywaj, gdy tylko możesz, nawet kosztem odkurzania czy prania. Nie stawiaj sobie zbyt wysokich wymagań. Dobry rodzic to taki, który troszczy się o swój dobrostan fizyczny i emocjonalny. Pozytywna energia, którą się wypełnisz z pewnością udzieli się również twojemu dziecku.
Zastanów się, co najskuteczniej pomaga ci na stres. Jedni czytają książki, inni spacerują lub uprawiają sport. Warto zadbać też o odpowiednie uzupełnienie składników mineralnych – w szczególności magnezu. Badania wskazują, że objawy niedoboru magnezu mogą być nasilone podczas stresu i podobne do objawów wypalenia rodzielskiego, takich jak zmęczenie, drażliwość czy wahania nastroju.10 Uzupełnienie niedoborów magnezu może pomóc ci wzmocnić odporność organizmu na stres i ograniczyć podatność na zmęczenie.11 Dzięki temu łatwiej ci będzie stawiać czoła kolejnym wyzwaniom rodzicielstwa.
Nie wahaj się prosić innych o pomoc i sięgać po nią. Zaufaj dziadkom i przedszkolankom. W razie potrzeby poszukaj wsparcia u specjalisty i skonsultuj się z psychologiem. Ponadto nie staraj się za wszelką cenę zabawiać dziecka czy szukać mu zajęć.2 Twój maluch też ma prawo do odpoczynku – a nawet do nudy. Daj sobie (i dziecku) więcej luzu, a objawy wypalenia powinny ustąpić.
Jak zapobiegać wypaleniu rodzicielskiemu?
Zdecydowanie lepiej przeciwdziałać wypaleniu rodzicielskiemu niż się z nim mierzyć. Przede wszystkim nie próbuj być rodzicem idealnym. Nikt nie jest doskonały. Warto realistycznie podejść do rodzicielstwa i nie porównywać się do ojców i matek, których obraz kreują media i popkultura. Skup się na sobie, swoim życiu i swoich możliwościach. Daj dziecku miłość i uwagę.
Pozwól innym w swoim otoczeniu uczestniczyć w opiece nad dzieckiem. Młodym rodzicom szczególnie często zdarza się uważać, że wiedzą wszystko najlepiej, przez co rezygnują z pomocy bliskich – niesłusznie. Korzystanie ze wsparcia nie jest przecież równoznaczne z przyznaniem się do błędu. Jeżeli możesz liczyć na bliskich, doceń to. Twoje dziecko będzie się świetnie bawiło z dziadkami lub ciocią, a ty w tym czasie możesz postawić na siebie. Idź do restauracji czy kina i baw się dobrze! Zasługujesz na relaks i rozrywkę.
Odpoczywaj, inwestuj w siebie i nie rezygnuj ze swoich pasji. Zachowaj niezbędną równowagę emocjonalną i psychofizyczną, a ograniczysz ryzyko wypalenia rodzicielskiego. Jeżeli jednak odczuwasz jego objawy albo dostrzegasz je u bliskiej ci osoby, nie bagatelizuj tego i porozmawiaj ze specjalistą. Pamiętaj, że bycie rodzicem to nie tylko obowiązek, lecz także przyjemność. Przyjmij tę perspektywę i przede wszystkim ciesz się każdą chwilą spędzaną ze swoim maluchem.
- ResearchGate. ‘A Comprehensive Literature Review on Understanding Job Burnout: Causes, Consequences, and Prevention Strategies’. Accessed June 25, 2024. Available from: https://www.researchgate.net/publication/372165112_A_Comprehensive_Literature_Review_on_Understanding_Job_Burnout_Causes_Consequences_and_Prevention_Strategies
- American Psychological Association. ‘The impact of parental burnout: What psychological research suggests about how to recognize and overcome it’. Accessed April 25, 2024. Available from: https://www.apa.org/monitor/2021/10/cover-parental-burnout
- The University of Queensland Australia. ‘Exhausted, disconnected and fed up – what is ‘parental burnout’ and what can you do about it?’. Accessed April 25, 2024. Available from: https://stories.uq.edu.au/contact-magazine/2023/what-is-parental-burnout-and-what-can-you-do-about-it/index.html#:~:text=It's%20a%20growing%20syndrome%20that,as%20they%20used%20to%20be
- BMC Public Health. ‘A systematic review of parental burnout and related factors among parents’. Accessed April 25, 2024. Available from: https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12889-024-17829-y
- Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci. ‘Wypalenie rodzicielskie – poszukaj wsparcia w swoim otoczeniu’. Accessed April 25, 2024. Available from: https://fundusz.org/blog/wypalenie-rodzicielskie-problem-indywidualistow/
- Nauka w Polsce. ‘Psycholog: rodzice doświadczają wypalenia wskutek stresu związanego z wychowywaniem dzieci’. Accessed April 25, 2024. Available from: https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C92624%2Cpsycholog-rodzice-doswiadczaja-wypalenia-wskutek-stresu-zwiazanego-z
- National Library of Medicine. ‘Parental burnout, depression and emotional development of the preschoolers’. Accessed April 25, 2024. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10318402/
- OKO.press. ‘Wypalenie rodzicielskie w Polsce jest największe na świecie. Cierpimy jak nikt inny’. Accessed April 25, 2024. Available from: https://oko.press/wypalenie-rodzicielskie-w-polsce-jest-najwieksze-na-swiecie-cierpimy-jak-nikt-inny
- Gazeta Prawna. ‘W Polsce nadal brakuje żłobków. MRiPS stara się walczyć z „białymi plamami”’. Accessed April 25, 2024. Available from: https://serwisy.gazetaprawna.pl/emerytury-i-renty/artykuly/8733642,liczba-zlobkow-w-polsce-biale-plamy-opieka-nad-dziecmi.html
- Via Medica Journals. ‘Magnez — rola fizjologiczna, znaczenie kliniczne niedoboru w nadciśnieniu tętniczym i jego powikłaniach oraz możliwości uzupełniania w organizmie człowieka’. Accessed April 25, 2024. Available from: https://journals.viamedica.pl/arterial_hypertension/article/viewFile/38318/26939
- ResearchGate. ‘Magnesium Status and Stress: The Vicious Circle Concept Revisited’. Accessed June 25, 2024. Available from: https://www.researchgate.net/publication/346655291_Magnesium_Status_and_Stress_The_Vicious_Circle_Concept_Revisited
MAT-PL-2401525
Nasze produkty
Magne B6® Forte
Lek z podwójną dawką magnezu na objawy niedoboru magnezu, który nasilaobjawy stresu.
Magne-B6®
Zmęczenie i stres
Suplement diety z ashwagandhą – rośliną, która wzmacnia odporność na stres i utrzymuje balans emocjonalny.
*Data wydania pierwszego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu Magne B6®: 15 lipca 1999 r.
(ChPL Magne B6® 04/2024)
W Tobie jest siła!
Znajdź ją z Magne B6®
Niedobór magnezu - objawy, przyczyny i leczenie
Niedobór magnezu może prowadzić do skurczów mięśni, zmęczenia i zaburzeń snu. Dowiedz się, jak uzupełnić jego poziom w organizmie, aby poprawić swoje samopoczucie.
Dlaczego uzupełnianie magnezu jest ważne dla organizmu?
Za co odpowiada magnez w organizmie człowieka i dlaczego jego prawidłowe uzupełnianie jest ważne? Przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się więcej.
Jak uzupełnić niedobór magnezu - zacznij już dziś!
Jeśli dotyczy Ciebie niedobór magnezu, warto zacząć działać już dziś. Dowiedz się, jakie są przyczyny, objawy i jak mu zaradzić.
MAGNE B6®, tabletki powlekane, 48 mg jonów magnezu w postaci magnezu mleczanu i 5 mg witaminy B6. Wskazania: niedobór magnezu. Występowanie tych objawów może wskazywać na niedobór magnezu: nerwowość, drażliwość, wahania nastroju, łagodny lęk, niepokój, przejściowe uczucie zmęczenia, ospałość, zaburzenia snu w niewielkim nasileniu; objawy lęku, takie jak kurcze przewodu pokarmowego lub kołatanie serca (bez zaburzeń serca); kurcze mięśni, mrowienie, drganie powiek. Uzupełnienie magnezu może złagodzić te objawy. W przypadku braku poprawy po miesiącu stosowania leku, kontynuowanie leczenia nie jest zalecane.
Podmiot odpowiedzialny: Opella Healthcare Poland Sp. z o.o. grupa Sanofi
{ChPL 04/2024}
Magne B6 Forte, tabletki powlekane, 100 mg jonów magnezu w postaci cytrynianu magnezu i 10 mg witaminy B6. Wskazania: niedobór magnezu. Występowanie tych objawów może wskazywać na niedobór magnezu: nerwowość, drażliwość, wahania nastroju, łagodny lęk, niepokój, przejściowe uczucie zmęczenia, ospałość, zaburzenia snu w niewielkim nasileniu; objawy lęku, takie jak kurcze przewodu pokarmowego lub kołatanie serca (bez zaburzeń serca); kurcze mięśni, mrowienie, drganie powiek. Uzupełnienie magnezu może złagodzić te objawy. W przypadku braku poprawy po miesiącu stosowania leku, kontynuowanie leczenia nie jest zalecane.
Podmiot odpowiedzialny: Opella Healthcare Poland Sp. z o.o. grupa Sanofi
{ChPL 07/2024}
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.